محیط رسوبی، دیاژنز و چینه نگاری سکانسی نهشته های سازند قم در شمال شرقی دلیجان

سازند قم به سن الیگومیوسن با گسترش و تغییرات زیاد در رخساره و ضخامت در قسمت های مختلف ایران مرکزی گسترش دارد. یک برش چینه شناسی در شمال شرقی دلیجان (کوه سیاه هند) اندازه گیری و 133 نمونه برداشت شده است. نهشته های سازند قم در ناحیه مورد مطالعه، 5/145 متر ضخامت داشته و به طور عمده از سنگ آهک مارنی، سنگ آهک، سنگ آهک ماسه ای و مقادیر ناچیزی ماسه سنگ تشکیل شده است. مرز زیرین این سازند با سازند قرمز زیرین به صورت ناپیوسته هم شیب و مرز بالایی آن توسط رسوبات آبرفتی پوشیده شده است. نهشته های سازند قم در این منطقه به 4 واحد سنگ شناسی تقسیم شده است که با توجه به خصوصیات سنگ شناسی و محتویات فسیلی، معادل عضو های بی نام (نامشخص)، a، b و c1 سازند قم در برش الگو در نظر گرفته شده است. بررسی گسترش و پراکندگی فرامینی فرهای بنتیک در این نهشته ها منجر به شناسایی 14جنس و 16 گونه گردید که سن الیگوسن (روپلین- شاتین) را پیشنهاد می کنند. هم چنین بر اساس مطالعه مجموعه فرامینی فر های بنتیک، دو مجموعه فونی دراین سازند قابل تفکیک است که معادل زون هایnummulites vascus –n.fichteli وlepidocyclina–operculina –ditrupa از لارسن و همکاران (2009) است. بررسی پتروگرافی رسوبات ناحیه مورد مطالعه منجر به شناسایی 12 رخساره کربناته و 1 رخساره ماسه سنگی شده که احتمالاً در یک رمپ هموکلینال و در 4 زیر محیط رسوبی پهنه جزر و مدی، لاگون، سد بیوکلاستی و دریای باز برجای گذاشته شده است. فرایندهای دیاژنتیکی موثر بر سنگ های آهکی سازند قم در منطقه مورد مطالعه شامل میکریتی شدن، فشردگی، سیمانی شدن، نئومورفیسم، انحلال، بورینگ و جانشینی است. این فرآیندها در سه محیط دیاژنزی دریایی, متئوریک و تدفینی بر روی این رسوبات موثر بوده اند. هم چنین نتایج آنالیز عنصری فرعی (fe, mn, sr, na) و اصلی (ca, mg) موید تأثیر دیاژنز متئوریک بر مجموعه سنگ های کربناته سازند قم در یک محیط دیاژنتیکی نیمه بسته با ترکیب کانی شناسی اولیه آراگونیتی در ناحیه مورد مطالعه است. آنالیز چینه نگاری سکانسی منجر به شناسایی 8 سکانس رسوبی رده سوم گردید که توسط مرزهای سکانسی نوع 1 و 2 محصور شده اند. با مقایسه منحنی تغییرات سطح نسبی آب دریا در این منطقه با منحنی تغییرات جهانی سطح آب دریا در طی زمان الیگوسن (روپلین- شاتین)، مرزهای سکانسی ائوسن/ الیگوسن زیرین، روپلین- شاتین و شاتین زیرین- میانی، انطباق قابل قبولی را با تغییرات جهانی سطح آب دریا نشان می دهند و عدم انطباق مرز های سکانسی دیگر به فعال بودن حوضه رسوبی قم از نظر تکتونیکی و تغییرات محلی سطح آب دریا نسبت داده می شود.